ЯҢАЛЫКЛАР

Бала карау буенча ялны әниләр  генә түгел, әтиләр дә рәсмиләштерә ала. Татарстанда бүгенге көнгә 1000 якын ир-ат үзенә шундый  ял рәсмиләштергән.

        Бала карау буенча ялны рәсмиләштерү өчен ата-анага эш бирүчегә декрет ялы бирү һәм түләү билгеләү турында гариза тапшыру да җитә.

       "Бала карау буенча ял балага 3 яшь тулганчы бирелә. Әмма  айлык пособие бала 1,5 яшькә җиткәнче генә түләнә. Мондый пособиене декретка киткәнче эшләмәгән ата-аналар ала. Максималь пособие күләме уртача хезмәт хакының 40% ын тәшкил итә, ләкин 33,2 мең сумнан артмый, - дип билгеләп үтте Татарстан Социаль фонды башлыгы Эдуард Вафин.

        Ата-ана бала карау буенча декрет ялында булганда, аның пенсия хокуклары формалаша, чөнки бу чор иминият стажына кертеп исәпләнә.

       Шунысын билгеләп үтәргә кирәк, бала карау буенча ялны баланың әнисе яки әтисе генә түгел, бабасы, әбисе һәм теләсә кайсы туганы яки опекуны да рәсмиләштерә ала.

       Гаиләдә бер елда ике бала, игезәкләр яисә берьюлы өч бала туган очракта бала карау буенча ялга әти-әниләрнең икесе дә китәргә мөмкин.

         Социаль фондның Татарстан бүлеге махсус хәрби операциядә катнашучыларга һәм аларның гаилә әгъзаларына  түбәндәге социаль ярдәм чараларын күрсәтә:

         - чакырылыш (мобилизацияләнү) буенча хәрби хезмәт узучы хәрби хезмәткәрнең баласына 15 548 сум күләмендә айлык пособие.

        Түләү әтисенең хәрби хезмәт итү чорында бала туган көннән башлап билгеләнә. Акчалар балага өч яшь тулганчы,  әтисенең хезмәте тәмамланган көнгә кадәр  түләнә.

        - йөклелек  срогы 180 көннән дә ким булмаган  йөкле хатыннарга бер тапкыр 36 278 сум күләмендә  пособие түләнә.

          Мобилизацияләнгән  хәрби хезмәткәрләрнең гаиләләренә ярдәм итүнең тагын бер чарасы - ул махсус хәрби операциядә катнашучылар гаиләләренә ташламалы шартларда билгеләнә торган бердәм пособие. Пособие билгеләгәндә, мобилизацияләнгән хәрби хезмәткәрнең элек алган  хезмәт хаклары, премияләр, эшкуарлык кереме исәпкә алынмый.

          Мобилизацияләнгән гражданнарга нуль керем кагыйдәсе дә кагылмый:  ир белән хатынның объектив сәбәпләрсез рәсми хезмәт хаклары булмыйча,  гаилә мохтаҗ дип танылган очракта да пособие билгеләнәчәк. Моңа кадәр  ир йә хатынның кереме булмау сәбәпле пособие билгеләнмәгән булса, гаилә  Россия Социаль фонды бүлегенә түләү билгеләүне сорап  кабат мөрәҗәгать итәргә мөмкин.

          Исегезгә төшерәбез, мобилизация буенча хәрби хезмәткә чакыру фактын раслаучы документлар мөрәҗәгать итүче тарафыннан мөстәкыйль рәвештә тапшырыла. Пособие 6 айга билгеләнә. Шул вакыт узгач, гаилә яңадан гариза бирә ала.

         Моннан тыш, Татарстан Социаль фонды, хәрби җәрәхәт алу  нәтиҗәсендә инвалид дип танылган гражданнарга 1000 сум күләмендә өстәмә айлык матди тәэмин итүне билгели.

         Хәрби хезмәткә чакыру буенча хәрби хезмәт бурычларын үтәгәндә һәлак булган яки хәрби хезмәттән азат ителгәннән соң хәрби җәрәхәт алу  нәтиҗәсендә вафат булган хәрбиләрнең балаларына ай саен 2 815 сум күләмендә пособие билгеләнә.

         Сугыш хәрәкәтләре ветеранына ай саен 3 896 сум күләмендә акчалата түләү билгеләнә, ә һәлак булган ветеранның гаилә әгъзаларына ай саен 2 125 сум күләмендә түләү билгеләнә ала. Бу ярдәм чарасын алу өчен сугыш хәрәкәтләре ветеранының таныклыгы кирәк.

        Хәрби хезмәт вакытында һәлак булган хәрбиләрнең тол хатыннары торак биналарына түләү чыгымнарына бәйле рәвештә компенсация түләүләре алу хокукына ия. Түләү күләме айлык коммуналь хезмәтләр чыгымнарының 60% тәшкил итә, шул исәптән стационар шәһәр телефонын урнаштыру чыгымнары.    

          Хәрби хезмәт вакытында һәлак булган хәрбиләрнең гаилә әгъзаларына шәхси торак йортларын ремонтлауга акча билгеләнә ала.

         Бу түләүләрне дәүләт хезмәтләре Порталы аша яки шәхсән социаль фондның клиентлар хезмәтендә, күпфункцияле үзәкләрдә рәсмиләштерергә яки «Ватанны саклаучылар»фондына мөрәҗәгать итәргә мөмкин.

         Социаль ярдәм чараларын билгеләү мәсьәләләре буенча консультацияне контакт-үзәк телефоны аша алырга мөмкин: 8-800-1-00000-1 (бушлай шалтырату).

Күп бала тәрбияләүче аналар пенсиягә вакытыннан алда чыгарга мөмкин. Әлеге контекстта сүз биш һәм аннан да күбрәк баласы булган хатын-кызлар турында бара. Алар пенсиягә 50 яшендә чыгарга хокуклы. Шул ук вакытта дүрт һәм өч бала үстерүче аналар элеге хокуктан   56 һәм 57 яшьтә файдалана ала. Бүген Татарстанда 17 меңгә якын хатын-кыз иминият пенсиясен вакытыннан алда ала.

          Күп балалы аналарга вакытыннан алда пенсия билгеләү өчен түбәндәге  таләпләр үтәлергә тиеш : 15 ел хезмәт стажы булу, 23,4 пенсия коэффициенты туплау, балаларны 8 яшькә җиткәнче тәрбияләү һәм ата-ана хокукларыннан мәхрүм итү йә уллыкка алуны юкка чыгару факты булмау.

Татарстанлылар аша хезмәт стажы һәм пенсия коэффициентларының санын sfr.gov.ru сайтындагы шәхси кабинетларында яки дәүләт хезмәтләре порталында ачыклый алалар

2023 елның 1 гыйнварыннан медицина хезмәткәрләренең аерым категорияләре өчен дәүләт ярдәменең яңа чарасы эшли башлады. Ай саен бирелә торган акчалата түләү сәламәтлек саклауның беренче звеносы, район үзәк, район һәм участок хастаханәләре табибларына, шулай ук станцияләрдә һәм ашыгыч ярдәм бүлекләрендә эшләүче медицина хезмәткәрләренә түләнә. Медицина оешмасы сәламәтлек саклауның дәүләт яки муниципаль системасына керергә һәм ОМСның (мәҗбүри медицина иминиятдәштерү) база яки территориаль программаларында катнашырга тиеш.

Медицина хезмәткәренең категориясенә һәм медицина оешмасының төренә карап, түләү күләме 4,5 мең сумнан 18,5 мең сумга кадәр тәшкил итә.

Табиблар түләүләрне проактив режимда ала, акча алу өчен аларга берни дә эшләргә кирәкми. Ай саен медицина оешмалары Татарстан Социаль фонды бүлегенә электрон реестрлар җибәрә. Аларда махсус түләү алырга хокуклы хезмәткәрләр турында белешмәләр, билгеләнгән түләүләр суммалары һәм аларны исәпләгәндә файдаланылган мәгълүматлар бар. Бу реестрлар нигезендә фонд хезмәткәрләрнең банктагы счётына яки МИР картасына 7 эш көне дәвамында акча күчерә. Социаль фонд счет реквизитларын шулай ук медицина учреждениеләреннән ала

Ел башыннан Татарстанда 27 000 медицина хезмәткәре гомуми суммасы 1 280 млн сум тәшкил иткән түләүләр алды

Мобилизация буенча хәрби хезмәт узуны төгәлләгән гражданнарга эш бирүче белән хезмәт килешүен кайтканнан соң өч көн эчендә яңартырга кирәк.

        2022 елның октябрендә РФ Хезмәт Кодексында мобилизацияләнгән, хәрби операциядә ирекле яки контракт буенча катнашкан гражданнар белән хезмәт мөнәсәбәтләрен рәсмиләштерү үзенчәлекләрен билгеләгән үзгәрешләр үз көченә керде.

        Яңа кагыйдәләр нигезендә:

        1. Россия Кораллы көчләрендә хезмәт итү чорына аларның эш урыны саклана, әмма хезмәт килешүенең (димәк, якларның бурычлары да) гамәлдә булуы вакытлыча туктатыла;

        2. Хезмәткәр хезмәттә булганда, эш бирүче аның урынына башка хезмәткәр алырга һәм аның белән вакытлы килешү төзергә хокуклы;

        3. Эш бирүчеләр мобилизацияләнгән хезмәткәр белән килешүне берьяклы тәртиптә  өзә алмый, бу бары тик оешма ликвидацияләнгән,  шәхси эшмәкәр ябылган яисә вакытлы хезмәт шартнамәсенең гамәлдә булу срогы чыккан очракта гына мөмкин.

         «Хезмәт килешүе шартлары граждан эшкә кире кайткан көнне яңартыла, эшкә чыгуы хакында ул җитәкчелеккә өч эш көне алдан хәбәр итәргә тиеш. Бу мәҗбүри социаль иминиятләштерү буенча иминият тәэмин ителешен алу өчен, мәсәлән, хастаханә кәгазьләре буенча түләүләр өчен дә кирәк», - дип билгеләп үтте Татарстан Социаль фонды башлыгы Эдуард Вафин.

           Вакытлыча хезмәткә яраксыз хәлгә килү датасына кеше эш бирүче белән хезмәт мөнәсәбәтләрен яңартмаган очракта аның хезмәткә яраксызлыгының электрон кәгазе түләнмәячәк, чөнки ул иминият тәэмин ителешен алу хокукын югалтачак.

           Әгәр сорауларыгыз калса, сез һәрвакыт 8-800-1-00000-1 телефоны аша Татарстан  Социаль фонды бүлегенең контакт-үзәгенә мөрәҗәгать итә аласыз (шалтырату бушлай).

1 сентябрьдә Татарстан Социаль фонды 17 яшькә кадәрге балаларга һәм йөкле хатын-кызларга бердәм пособиене вакытыннан алда күчерәчәк.

Моннан тыш, бу көнне кредит оешмаларындагы счетларга график ике көнгә иртәрәк:

- 3 яшькә кадәрге беренче бала туу сәбәпле түләү;

хәрби хезмәткә чакырылу буенча хәрби хезмәткәрнең баласына пособие;

8 яшьтән 17 яшькә кадәрге балаларга пособие (элек билгеләнгән).

"Түләүләр көн дәвамында күчереләчәк. Ата-аналар борчылырга тиеш түгел, әгәр акчалар иртән счетка кермәгән булса, көн ахырына кадәр акчаларны кабул итүне көтәргә кирәк. Вакытыннан алда түләү 3 нче көннең сентябрьдә якшәмбегә туры килүе белән бәйле», – дип билгеләп үтте СФРНЫҢ Татарстан бүлеге башлыгы Эдуард Вафин.

Гомумән алганда, 1 сентябрьдә пособиеләр Татарстанда яшәүче 211 мең балага күчереләчәк.

Россия Социаль фонды 80 яшькә җиткән барлык пенсионерларга картлык буенча иминият пенсиясенә теркәлгән түләүне ике тапкырга арттыра. Бүгенге көндә Татарстан Республикасында мондый өстәмәләрне 140 000 артык пенсионер ала.

      2023 елның 1 гыйнварыннан картлык буенча иминият пенсиясенә теркәлгән түләүнең  арттырылмаган күләме 7 567, 33 сум тәшкил итә.

      "Сиксән яшькә җиткән пенсионерларның барысының да теркәлгән түләүне арттыру хисабына картлык буенча югары күләмдә пенсия алу хокукы бар.  Гомуми тәртип буенча исәплләнгән иминият пенсиясен алучы  80 яшьтән узган пенсионерлар өчен билгеләнгән түләү күләме ике тапкырга арта һәм 2023 елда 15 134, 66 сум тәшкил итә. Пенсия пенсионерның туган көненнән арттырыла. Моның өчен бернинди гариза да бирергә кирәкми.  Социаль фонд  80 яше тулган пенсионерның пенсиясен мөстәкыйль рәвештә арттыра  ", - дип аңлатты республика буенча Социаль фонд идарәчесе.

       Мондый өстәмәләр картлык буенча иминият пенсиясен алучыларга гына билгеләнә. Картлык буенча социаль пенсия яки инвалидлык буенча пенсия алучыларның  пенсияләрен арттыру законда каралмаган. Туендыручысын югалту сәбәпле пенсия алучылар да әлеге хокуктан файдалана алмый.

       80 яшькә җиткән I төркем инвалидларның да теркәлгән түләүләре ике тапкыр арттырылмый, чөнки алар моңа кадәр үк пенсияләрен арттырылган күләмдә алалар. Закон буенча пенсия бер үк вакытта ике нигез буенча арттырыла алмый.

        Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, 80 яшьтән өлкәнрәк гражданнарның нинди пенсия алуларына бәйсез рәвештә үзләрен тәрбияләүче эшкә сәләтле, әмма рәсми рәвештә эшләмәүче кешегә карау буенча түләү рәсмиләштерү хокуклары бар. Карап торучы затка 1200 сум күләмендә түләү ай саен   хезмәт күрсәтелә торган өлкән кешенең пенсиясе белән бергә күчерелә. Караучы кешегә  хезмәт күрсәткән өчен түләүне пенсионер үзе теләге белән башкара.

        Өлкән яшьтәге пенсионерны карау буенча компенсацияне рәсмиләштерү өчен гаризаны Дәүләт хезмәтләре порталы аша җибәрергә яисә Социаль фонд яки күпфункцияле үзәкнең  клиентлар белән эшләү хезмәтенә килеп бирергә кирәк.

Елның җылы чорында дөньяның төрле төбәкләрендәге курорт зоналарында кешеләрнең күпләп җыелуы шартларында кискен эчәк һәм башка инфекцияләр барлыкка килү куркынычы арта, алар арасында энтеровирус этиологиясе авырулары актуаль.

Мондый куркынычлар кешеләрнең күпләп җыелу урыннарында шәхси гигиенага игътибарның кимүе, җиһазландырылмаган урыннарда ризык сатып алу һәм куллану, чимал су куллану, җиһазландырылмаган пляж территориясе булган урыннарда су коену белән бәйле.

Энтеровирус инфекциясе (ЭВИ )tterovirus ыругы вируслары китереп чыгарган бөтен җирдә таралган йогышлы авыру. Энтеровируслар тышкы мохиттә тотрыклы, түбән температураны яхшы кичерә: суыткыч шартларында алар берничә атна дәвамында саклана, суүткәргеч суында 18 көнгә кадәр, елга суында бер айга якын, чистартылган агынты суларда ике айга кадәр яши.

Инфекциянең чыганагы - авыру яки авыруны китереп чыгаручы кеше генә. ЭВИГА еш кына кечкенә балалар авыруны китереп чыгаручының аз дозасын су яки ризык белән эчкәндә йога. ЭВИНЫҢ төп тапшыру юллары булып су һәм контактлы-көнкүреш, өстәмә һава - тамчы авыруларда югары сулыш юллары зарарлану симптомнары булганда.

ЭВИ төрле формаларда герпетик ангина, гәүдә тиресендә, аяк – кулларда, йөздә авыз куышлыгы өлкәсендә сыеклыклар, ашказаны эшкәртү бозылулары рәвешендә уза ала. Бу симптомнар температура, хәлсезлек, баш һәм мускул авыртулары белән бергә булырга мөмкин. Серозлы вируслы менингит иң куркыныч. Менингитның төп симптомнары: югары температуралы авыруның кискен башлануы, баш авырту, кабат косу, мускул авыртулары, корсак авыртулары, кечкенә балаларда сугулар барлыкка килергә мөмкин.

ОНЫТМАГЫЗ, АВЫРУ КУРКЫНЫЧЫ АРТА:

пычрак куллар белән йөзгә, борынга, күзләргә кагылу, юылмаган куллар белән ризык ашау;

- чимал су эчү;

- эчә торган чишмәләрдән су эчәргә;

- билгесез сыйфатлы судан ясалган эчемлекләрне суыту өчен боз куллану;

- урам сатучыларыннан азык-төлек һәм эчемлекләр сатып алу;

- бу максат өчен җиһазландырылмаган урыннарда, санитар культураны үтәү дәрәҗәсе түбән булган урыннарда ашау;

- термик эшкәртелмәгән продуктлар куллану;

-җимеш, яшелчәләрне чимал су, шул исәптән кран суы белән юыгыз;

- кечкенә балалар белән күп кеше җыелган чараларга бару;

- сулары вакыт-вакыт зарарсызландырылмаган һәм сыйфат контроле астында булмаган бассейннарда су коену;

- җиһазландырылмаган пляж зонасы булган урыннарда су коену.

Социаль фонд  пенсия билгеләү турындагы карарны медик-социаль экспертиза бюросы мәгълүматлары буенча кабул итә. Кешенең инвалидлык  алуы турында мәгълүмат МСЭ органнары тарафыннан инвалидлар реестрына җибәрелә, шуннан соң Социаль фонд 5 эш көне эчендә пенсия рәсмиләштерә. Инвалидның  дәүләт хезмәтләре порталындагы шәхси кабинетына яки почта аша  пенсия билгеләнү  турында хәбәр җибәрелә.

           Социаль фонд моңа кадәр  билгеләгән түләүләр пенсионерга нинди  ысул белән китерелгән булса, пенсия дә шул ысул белән киләчәк. Моңа кадәр  фонд линиясе буенча  түләүләр алмаган очракта гражданга дәүләт хезмәтләре порталында, Татарстанның Социаль фонды клиент хезмәтендә яисә күпфункцияле үзәк аша пенсия алу ысулын сайларга кирәк. Моны пенсионер үзе яки аның  законлы вәкиле  эшли ала.

           Пенсия билгеләүдән тыш, Социаль фонд инвалидлыклары булган гражданнарның пенсияләрен проактив форматта кабат исәпли, аларга айлык акчалата түләү һәм социаль хезмәтләр җыелмасы кебек социаль пособиеләр билгели. Социаль хезмәтләр җыелмасы үз эченә дарулар һәм медицина эшләнмәләрен, шифаханәләргә юлламаны, шулай ук шәһәр яны электричкаларында бушлай йөрүне ала. Исегезгә төшерәбез, инвалидлык буенча пенсия инвалид статусы алганчы пенсионер булмаган кешеләргә түләнә. Пенсия яшендәге кеше инвалидлык алган очракта аңа,  өстәмә буларак, автомат рәвештә айлык акчалата түләү билгеләнә. Бөек Ватан сугышында катнашучылар, "Блокададагы Ленинградта яшәүчегә" билгесе белән бүләкләнгән гражданнар һәм хәрби җәрәхәт алу нәтиҗәсендә инвалидка әверелгән гражданнар өчен федераль законнарда бер үк вакытта ике пенсия - инвалидлык буенча дәүләт пенсиясе  һәм  картлык буенча иминият пенсиясе алу хокукы беркетелгән.

Быел Татарстанда тәрбиягә бала алган 412 гаилә Россия Социаль фондыннан бер тапкыр түләнә торган пособие алды. Әлеге максатларны тәэмин итүгә Россия Социаль  фондының Татарстан Республикасы бүлеге 11 миллион сумга якын акча күчерде.

       Баланы гаиләгә тәрбиягә бирү очрагында бер тапкыр бирелә торган пособие - ул балаларны уллыкка алучылар, шулай ук аларның опекуннары, попечительләре яки тәрбиягә алган ата-аналарга күрсәтелә торган  ярдәм чарасы. Аларның Россия Федерациясе  гражданнары булулары һәм даими рәвештә Россия территориясендә яшәүләре зарур.

       "Түләү бер тапкыр бирелә торган, ягъни фиксацияләнгән булганга, ул билгеләнгән күләмдә бирелә. Татарстанда бу сумма - 22 909,03 сум тәшкил итә. Гаилә берьюлы берничә бала алган очракта, аларның һәрберсенә пособие түләнә. Ә инде тәрбиягә  инвалид бала, җиде яшьтән өлкәнрәк бала, яисә абыйлы-энеле бертуган балаларны уллыкка алган очракта у сумма 175 043,63 сум тәшкил итә», - дип ачыклык кертте Татарстан Социаль фонды идарәчесе Эдуард Вафин.

       Бер тапкыр бирелә торган пособие алу өчен Социаль фондка яки  күпфункцияле үзәкнең клиентлар белән эшләү хезмәтенә гариза белән мөрәҗәгать итәргә кирәк. Мөрәҗәгать итүчедән баланы уллыкка алу турында суд карарының күчермәсе генә сорала. Калган барлык кирәкле  документлары фонд хезмәткәрләре ведомствоара хезмәттәшлек буенча  соратып алачаклар. Гаризаны шулай ук дәүләт хезмәтләре порталы аша бирергә яки почта аша җибәрергә мөмкин (бу очракта уллыкка алу турындагы суд карарының нотариаль расланган күчермәсе сорала).

      Шунысы мөһим: гаризаны уллыкка алу турында суд карары үз көченә кергән яки опека һәм попечительлек органы тарафыннан опека яисә попечительлек билгеләү турында карар чыгарылган яисә баланы гаиләгә алу турында шартнамә төзелгән көннән башлап 6 ай эчендә бирергә кирәк. Пособие билгеләү турындагы карар тиешле гариза кабул ителгәннән соң 10 эш көне эчендә чыгарыла. Кирәкле документлар һәм белешмәләр булмаган очракта карау срогы 20 эш көненә кадәр озайтылырга мөмкин. Әгәр гаризада дөрес булмаган мәгълүматлар күрсәтелсә йә аны теркәгән көннән алып 5 эш көне эчендә документлар тапшырылмаса, пособие билгеләүдән баш тарту турында карар кабул ителәчәк.

        Әгәр сорауларыгыз булса, (дүшәмбе-пәнҗешәмбе 08.15 дән 17.30 га кадәр, җомга 08.15 дән 16.15 кә кадәр 8-800-1-00000-1 телефоны буенча Социаль фондка шалтырата аласыз.